Masyw Śnieżnika jest drugim pod względem wysokości pasmem w polskich Sudetach, położony jest w Sudetach Wschodnich i stanowi najwyższą część Ziemi Kłodzkiej. Jednocześnie na szczycie Śnieżnika (1425 m n.p.m.) stykają się granice trzech krain historycznych, jakimi są Śląsk, Czechy i Morawy.
Granice Masywu są dość wyraźne. Od zachodu, od Rowu Górnej Nysy, odgranicza go uskok tektoniczny zwany uskokiem Wilkanowa. Od północy i północnego wschodu Biała Lądecka oddziela Masyw Śnieżnika od Gór Złotych, a od wschodu Morawka – od Gór Bialskich. Po czeskiej stronie pasmo graniczy z Hanusovicką vrchoviną.
Śnieżnik jest ciekawą pod względem fizjograficznym górą, bowiem stanowi rzadką w Sudetach formę rozrogu, a więc jednego punktu (wierzchołka Śnieżnika), z którego rozchodzi się kilka ramion. Ku południowemu zachodowi ciągnie się najwyższy z grzbietów, w którym leżą takie wierzchołki jak Mały Śnieżnik (1326 m n.p.m.), Puchacz (1190 m n.p.m.) i Trójmorski Wierch (1146 m n.p.m.). Na wschodnich zboczach grzbietu znajduje się, najwyższy po czeskiej stronie pasma, wodospad Pod Strasidly, spadający 18-metrową kaskadą. Kolejnym ramieniem rozrogu jest odchodzący na południe Mokry hrbet, w obrębie którego leżą Susina (1321 m n.p.m.) i Podbelka (1307 m n.p.m.). Jest to najdłuższe ramię w masywie i jednocześnie historyczna granica między Czechami a Morawami. Na wschód odchodzi krótki grzbiet kończący się na Przełęczy Płoszczyna za którą ciągną się już Góry Bialskie. Kolejny krótki grzbiet, w całości położony na terenie Polski, wiedzie w kierunku północnym i kulminuje w Stromej (1167 m n.p.m.). W jej zboczach znajduje się najpiękniejsza sudecka jaskinia – Niedźwiedzia (pod względem szaty naciekowej jest to najpiękniejsza jaskinia w Polsce).Ostatni z grzbietów Masywu Śnieżnika to ramię odchodzące w kierunku północno-zachodnim, którego najwyższym szczytem jest Czarna Góra (1205 m n.p.m.). Od niej grzbiet opada do Przełęczy Puchaczówka i dalej ciągnie się jako Krowiarki do doliny Nysy Kłodzkiej w okolicach Krosnowic i Żelazna.
Masyw Śnieżnika nazwany jest „dachem Europy”, ponieważ stykają się tutaj granice trzech europejskich zlewisk mórz: Bałtyckiego, Czarnego i Północnego. To ciekawe miejsce znajduje się na zboczach Trójmorskiego Wierchu położonego w jednym z ramion odchodzących od szczytu Śnieżnika. Polska część pasma w całości odwadniana jest przez potoki spływające do Nysy Kłodzkiej, która wpada do Odry toczącej swe wody do Morza Bałtyckiego. Po czeskiej stronie wody potoków leżących w zlewni Morawy trafiają do Morza Czarnego poprzez Dunaj, natomiast te, które spływają do Cichej Orlicy (m in, wypływający spod Trójmorskim Wierchem Liptovsky potok), kończą swój bieg w Morzu Północnym, po drodze zasilając Łabę.
Warto też wspomnieć o ciekawych źródłach krasowych, występujących w Krowiarkach w okolicy Romanowa. Romanowskie Źródła, bo taką noszą nazwę, to zespół siedmiu wywierzysk, oddalonych od siebie od kilkudziesięciu do kilkuset metrów. Jest to największy w Sudetach zespół wywierzysk. Często oznacza się je na mapach jako jedno źródło, co powoduje trudności z ich znalezieniem, bowiem zdarza się, że na różnych mapach są one zaznaczone w różnych miejscach. Można je znaleźć o każdej porze roku, ponieważ nie zamarza nawet przy kilkunastostopniowych mrozach, gdyż wypływająca tutaj woda ma stałą temperaturę około 10 stopni C.
Geologicznie Masyw Śnieżnika jest częścią kopuły orlicko-śnieżnickiej, zwanej również metamorfikiem lądecko-śnieżnickim. Spotykane tutaj skały są zróżnicowane wiekowo, a najstarsze z nich to paragnejsy i łupki serii strońskiej.
Masyw Śnieżnika należy do najciekawszych botanicznie obszarów Sudetów. Różnorodność gatunkowa związana jest z korzystnym podłożem, powstałym m in. na skałach węglanowych.
Szczytowe partie Śnieżnika, jako jedyne w polskich Sudetach, poza Karkonoszami oczywiście, wykazują wysokogórskie warunki klimatyczne. Wierzchołek Śnieżnika wyrasta ponad 200 metrów ponad górną granicę lasu, przypisywanego na tej wysokości piętru regla górnego. Na odkrytym terenie ponad lasem rośnie kosodrzewina i łany borówczysk, a poniżej w lasach spotykamy wiele innych cennych roślin np. paproć wietlicę alpejską, listerę sercowatą, starca kędzierzawego czy storczyka Fuchsa. Jedyne stanowisko w Polsce ma tutaj alpejski dzwonek brodaty.
Na południowo-wschodnim spłaszczeniu Śnieżnika znajduje się niewielkie torfowisko wysokie. Wapienne skały są tu doskonałym podłożem dla roślin kserotermicznych. Znaleźć tu można goryczuszki, storczyki, pięciorniki, fiołki. W okolicach Nowego Waliszowa znajduje się duże, liczące kilkaset sztuk, stanowisko cisów rosnących tu wśród buków.
W 1981 r. powołano do życia Śnieżnicki Park Krajobrazowy. Swym zasięgiem obejmuje nie tylko Masyw Śnieżnika, ale także Góry Bialskie i Góry Złote. W obrębie Masywu Śnieżnika znajdują się trzy rezerwaty przyrody. Najwyżej położony jest rezerwat „Śnieżnik Kłodzki”, obejmujący wierzchołek Śnieżnika i jego najbliższe okolice. Chroniona jest tutaj m in. roślinność typowa dla regionu karpackiego, a na szczególną uwagę zasługują podrzeń żebrowiec, dzwonek brodaty, szarotka norweska. Rezerwat „Jaskinia Niedźwiedzia” i oprócz najdłuższej w polskich Sudetach jaskini z przepięknymi naciekami, chroni rosnący wokół niej las i zjawiska krasowe tutaj występujące. Trzecim rezerwatem jest maleńki obszarowo (zaledwie 2,8 ha) „Wodospad Wilczki”. Warto dotrzeć w to miejsce, aby podziwiać piękny wodospad i malowniczy wąwóz poniżej wodospadu.
W Masywie Śnieżnika znajduje się kilka tzw. węzłów szlaków, w których zbiegają się znakowane szlaki turystyczne. Są to m in. schronisko na Hali pod Śnieżnikiem, Międzygórze, Igliczna i Przełęcz Puchaczówka.
Przez opisywany region przechodzi Główny Szlak Sudecki im. Mieczysława Orłowicza, prowadzący ze Stronia Śląskiego na Przełęcz pod Chłopkiem i dalej na Przełęcz Puchaczówkę, Czarną Górę, Żmijowiec, Halę pod Śnieżnikiem, Międzygórze do sanktuarium na Iglicznej i dalej przez Marianówkę w kierunku Wilkanowa. Popularny szlak wiedzie z Międzygórza poprzez Ogród Bajek na Igliczną, nie osiągając jednak wierzchołka tej ostatniej, na który można dotrzeć nieoznakowaną ścieżką.
Niezwykle widokowy szlak (żółty) prowadzi grzbietem Krowiarek. Szerokie panoramy, jakie się z nich rozciągają, możliwe są dzięki obszernym wylesieniom, spowodowanym gospodarką leśną. Na spłaszczeniu pod wierzchołkiem Iglicznej stoi kościół, sanktuarium Matki Boskiej Śnieżnej, który dwukrotnie odwiedził podczas swoich sudeckich wędrówek przyszły Ojciec Święty Jan Paweł II. Na sam szczyt Iglicznej prowadzi droga krzyżowa, ale z porośniętego drzewami wierzchołka nie ma widoków.
Na Śnieżnik można wejść następującym szlakiem. Z miejscowości Bolesławów szlak żółty prowadzi drogą asfaltową przez wieś Kamienica i dochodzi do końca drogi asfaltowej, dalej prowadzi drogą polną do granicy lasu. Od tego momentu szlak zaczyna dość mocno piąć się do góry, następnie dochodzi do Siodła Martena i spotyka szlaki zielony, czerwony i niebieski. Tu ze szlaku żółtego przechodzimy na szlak zielony, który skręca w prawo i wspina się wzdłuż granicy państwa i prowadzi mocno pod górę, aż do wypłaszczenia i szczytu Sadzonki. Ze szlaku jest ładny widok na Góry Bialskie. Szlak lekko schodzi w dół, aby znowu już pod sam Śnieżnik podejść. Samo podejście pod Śnieżnik jest dość intensywne, dopiero przed samym szczytem następuje wypłaszczenie. Ze szczytu szlak zielony prowadzi do schroniska pod Śnieżnikiem. Z Przełęczy Międzyleskiej wzdłuż granicy prowadzi zielony szlak na Mały Śnieżnik dalej na Halę pod Śnieżnikiem, Śnieżnik, Dziczy Grzbiet i na Przełęcz Płoszczyna. Również zielony szlak prowadzi na Igliczną, z Przełęczy Puchaczówka przez Czarna Górę dochodzimy na Igliczną. Czerwonym szlakiem można wybrać się z Długopola przez Wilkanów, Międzygórze na Halę pod Śnieżnikiem i dalej przez Żmijowiec, Czarna Górę na Przełęcz Puchaczówka.
{gallery}piotrp/snieznik{/gallery}
Przy opracowaniu artykułu korzystano z "Atlasu Gór Polski" pod redakcją Marka Radwańskiego i Marcina Szymczaka wydawnictwa ExpressMap Polska Sp. z o.o.